Als gebitselementen niet regelmatig gereinigd worden ontstaat er tandplaque. Dit is een zachte, gemakkelijk te verwijderen laag op het gebitselement. Deze laag bestaat uit bacteriën (dode en levend) en hun afvalstoffen. Bacteriën produceren een stof die er voor zorgt dat deze substantie bij elkaar gehouden wordt. Na verloop van tijd blijven er ook speeksel en voedselresten in kleven.

Tandplaque is iets dat continu gevormd wordt, bij voorkeur op plaatsen die niet gemakkelijk te reinigen zijn en waar het tandvlees de kroon bedekt. Als er eenmaal tandplaque ontstaan is, blijven er ook gemakkelijker bacteriën in de mond achter, waardoor de bacterieflora niet alleen groeit, maar ook verandert qua samenstelling.

Tandsteen:

Speeksel zorgt ervoor dat reeds gevormd tandplaque hard wordt: hierdoor ontstaat tandsteen. Op de plaats waar de uitgangen van de speekselklieren zich bevinden, ontstaat dus ook het meeste tandsteen. Deze plekken zijn:

• Bij de grote scheurkies aan de bovenkant aan de kant van de lip
• Bij de snijtanden aan de kant van de tong.

Tandsteen ontstaat verder overal waar tandplaque aanwezig is. Het tandsteen op zichzelf zorgt niet voor problemen in het tandvlees of op de gebitselementen, maar het zorgt er wel voor dat bacteriën en andere micro-organismen zich in de mondholte kunnen gaan vestigen.

Ontstekingen in het parodontium

Het parodontium bevat de weefsels rondom het gebitselement die ervoor zorgen dat het element in de kaak verankerd is.

Tussen het tandvlees (gingivia) en de kroon van het element bestaat altijd een holte (sulcus gingivalis). In deze holte tussen tandvlees en de kroon zitten altijd bacteriën, maar in een normale, gezonde situatie wordt dit in de hand gehouden door de lokale afweer. Er bestaat dus altijd een ‘gevecht’ tussen de afweer en deze bacteriën.

Door het voorkomen van bacteriën in de sulcus gingivalis, ontstaat hier dus ook tandplaque. Dit vormt een ontstekingsprikkel. Door deze ontsteking van het tandvlees (=gingivitis) vervalt er weefsel en verdiept de sulcus zich. Er ontstaat een pocket.

Zie ook de anatomie van het gebit.

 Figuur 2. Anatomie van de tand

Oorzaken van gingivitis zijn o.a.:

• Tandplaque
• Erfelijke factoren (bijv. het blijven staan van melktanden),
• Trauma
• Ruimtegebrek (bij kortsnuiten)
• Aandoeningen in de mondholte
• Voedingsfactoren.

Als het tandplaque, dus de ontstekingsprikkel, niet verwijderd wordt, kunnen andere delen van het parodontium ook gaan onsteken. Met spreekt dan van een parodontitis. Kort gezegd: elke gingivitis kan overgaan in een parodontitis. Een gingivitis kan doorgaans nog genezen: een parodontitis meestal niet! Het is dus belangrijk te voorkomen dat een gingivitis overgaat in een parodontitis.

De kenmerken van ontsteking zijn:

• Roodheid
• Zwelling
• Warmte
• Pijnlijkheid
• Verlies van functie

De eerste 3 kenmerken gaan op voor een gingivitis, pijnlijkheid en verlies van functie worden pas duidelijk als er ook een parodontitis ontstaat. De verhoogde doorbloeding ten gevolge van de ontsteking kan er voor zorgen dat de afvalproducten naar hartkleppen, nieren, lever en gewrichten vervoerd worden. Hier kunnen ze ernstige verschijnselen veroorzaken.

Bij een parodontitis gaan de ligamenten (bandjes) tussen de wortel en het kaakbot ook onsteken. De functie van deze ligamenten is het verankeren van de kroon in het kaakbot. Bij een diepe, gevorderde parodontitis gaan de elementen dus los staan. In een volgend stadium gaat ook het bot meedoen. Een groot gedeelte van het parodontium is niet met het blote oog zichtbaar. Het maken van een röntgenfoto kan bij het vermoeden van een parodontitis nodig zijn om de diagnose definitief te stellen.

Behandeling gingivitis/parodontitis

Het doel van de behandeling van een gingivitis/parodontitis is in ieder geval het bestrijden van tandplaque op plekken waar zich gemakkelijk tandplaque kan gaan vormen. Een goede gebitsreiniging onder sedatie is van groot belang. Een goede gebitsreiniging houdt in dat niet alleen het zichtbare tandsteen en tandplaque verwijderd wordt: ook de sulcus gingivalis moet goed gereinigd worden. Dit reduceert het aantal bacteriën namelijk sterk en daarmee dus ook de ontstekingsprikkel! Daarnaast is het natuurlijk essentieel om eventuele andere oorzaken van de ontsteking op te sporen en aan te pakken. Elementen met een ernstige parodontitis kunnen niet meer gered worden. Het is raadzaam deze te verwijderen om een aantal redenen:

Dieren met een parodontitis hebben vaak een slechte adem. De kans is groot dat het dier ook erg pijnlijk is aan deze elementen. Bovendien kunnen deze ontstoken elementen de chronische ontsteking in stand houden. Het element verwijderen is dan dus de enige oplossing. Om te voorkomen dat er tandplaque ontstaat, is het beste om, net als bij mensen, dagelijks de tanden te poetsen. Dit is echter niet bij elke hond/kat mogelijk. We hebben hiervoor speciale tandenborstels en tandpasta.

Moeilijke woorden:

• Tandplaque= een zachte, gemakkelijk te verwijderen laag op het gebitselement, die bestaat uit bacteriën (dode en levend) en hun afvalstoffen.
• Tandsteen=verhard tandplaque.
• Gingiva=tandvlees.
• Gingivitis=ontsteking van het tandvlees.
• Sulcus gingivalis=ruimte tussen tandvlees en kroon van het element.
• Pocket=verdieping van de sulcus gingivalis tgv ontsteking
• Parodontium= de weefsels rondom het gebitselement die ervoor zorgen dat het element in de kaak verankerd is.
• Parodontitis=ontsteking van het parodontium.
• Het parodontale ligament=bandje dat zorgt voor de verbinding van de wortel met het kaakbot.

Vragen?

Mocht u nog vragen hebben, u kunt de dierenartsen bereiken tijdens het telefonisch spreekuur (maandag t/m zaterdag tussen 08.00 en 09.00) of maak een afspraak met een dierenarts op onze vestiging in Leiden of Voorschoten.