Gebitsproblemen bij konijnen komen regelmatig voor. Een konijn behoort tot de orde der lagomorfen.

Anatomie

Kenmerken voor de lagomorfen is de aanwezigheid van een extra tandje. Deze tand staat achter de snijtanden . De tanden en kiezen van konijnen hebben een open wortelkanaal. Dit wil zeggen dat, bij gezonde dieren, de tanden en kiezen gedurende het hele leven blijven groeien .

Bij knaagdieren (ratten, muizen, hamsters) groeien alleen de snijtanden gedurende het leven door. In de groep van histricomorphen (cavia’s en chinchilla’s) groeien alle tanden gedurende het leven door, maadeze hebben geen extra tand achter de snijtanden.

Konijnen verliezen hun melktanden vaak al in de baarmoeder of net na de geboorte. Het blijvende gebit komt door gedurende 1e 5 weken van het leven. Bij gezonde konijnen worden de vorm van de tanden behouden door continue groei en afslijting. De snijtanden groeien jaarlijks tussen 12-20 cm per jaar. De slijtage is afhankelijk van de structuur van het voer. Als een konijn onvoldoende ruwvoer eet, slijten de tanden kiezen dus onvoldoende af.

Oorzaken van gebitsafwijkingen bij huiskonijnen

De kiezen van de onder en de bovenkaak sluiten nauwkeurig op elkaar aan. Elke verandering in de positie van de tand of kies, hoe klein ook, kan er voor zorgen dat onder en boven niet goed meer tegen elkaar wegslijten. Het gevolg is dat het element dus te lang wordt en dat er haken op de kiezen ontstaan. De groei gaat namelijk wel gewoon door.

In het verleden werd er aangenomen dat de meeste problemen bij slijtage in het gebit van konijnen aangeboren waren. Inmiddels is duidelijk dat dit niet het geval is. Er zijn verschillende theorieën over het ontstaan van problemen in de slijtage van kiezen. Sommigen denken dat problemen in het kaakgewricht een rol spelen. Anderen denken aan ontstekingen van de kiezen, problemen met de snijtanden, problemen in het kaakbot of een gebrek aan ruwvoer (hooi). Daarnaast kunnen problemen ook ontstaan door trauma en tumoren.

Symptomen

Gebitsproblemen bij konijnen komen vaak voor. De symptomen van konijnen met gebitsproblemen zijn afhankelijk van de mate van kies/tandpijn. Vaak hebben de konijnen een verminderde eetlust. Konijnen gebruiken hun snijtanden en hun tong om hun vacht te verzorgen. Scherpe haken op de kiezen kunnen er voor zorgen dat het pijnlijk is om de tong te gebruiken. Gebitsproblemen bij konijnenzorgen er vaak voor dat konijnen een slecht onderhouden vacht hebben, met veel dood haar.

Vezels in het voer zorgen voor de motiliteit van het maagdarmkanaal. Konijnen met gebitsproblemen eten vaak minder hooi, omdat het pijnlijk is dit te kauwen. Diarree kan het gevolg zijn van een gebitsprobleem, omdat bij een verminderde motiliteit van het maagdarmkanaal het voedsel te snel passeert.

Abcessen komen vaak voor bij gebitsproblemen bij konijnen.

Onderzoek

Bij het vermoeden van een gebitsprobleem is een uitgebreide inspectie van het gebit natuurlijk van groot belang. Het kan nodig zijn om het konijn te sederen om ook goed de kiezen te kunnen bekijken. Soms is het ook nodig om röntgenfoto’s te maken om er achter te komen wat er precies aan de hand is.

Als de haken op de kiezen weggehaald worden en er is geen oorzaak gevonden voor de verkeerde afslijting, is de kans groot dat de problemen zich na verloop van tijd weer herhalen. Bij een aangeboren probleem is het zeker dat de kiezen regelmatig voor problemen zorgen.

Therapie lange voortanden

De oorzaak van het niet afslijten van de voortanden is een verkeerde stand ervan. Een tijdelijke therapie is het regelmatig bijknippen van de voortanden. Nadelen zijn dat dit door de snelle groei elke paar weken herhaald moet worden. Daarnaast bestaat het risico op het splijten van de tanden, waardoor het wortelkanaal open komt te liggen en er ontstekingen kunnen ontstaan

Een therapie voor de lange termijn is het geheel verwijderen van de voortanden en stifttandjes. Konijnen kunnen zonder voortanden prima functioneren. De ingreep gebeurt onder narcose, de voortanden worden verwijderd en de wondjes worden gehecht. Nadien blijft het konijn meestal een nachtje op de kliniek ter observatie.

Therapie haken op de kiezen

Een van de oorzaken van haken op de kiezen is een verkeerde stand van de kiezen en/of voortanden, waardoor de kiezen niet normaal afslijten. Aan deze stand kunnen we niets veranderen. De enige mogelijkheid is het verwijderen van de haken. Dit kan alleen onder narcose gebeuren. Omdat de oorzaak van de problemen vaak niet weggenomen kan worden is het bij de meeste dieren een terugkerend probleem. Het verschilt per dier hoe vaak de dieren last krijgen van de haken, bij het ene dier 1-2x per jaar, bij andere dieren iedere 6 weken.

Vragen?

Mocht u nog vragen hebben over gebitsproblemen bij konijnen, u kunt de dierenartsen bereiken tijdens het telefonisch spreekuur (maandag t/m zaterdag tussen 08.00 en 09.00) of maak een afspraak met een dierenarts op onze vestiging in Leiden of Voorschoten.